Een vroeg voorjaar

Dag allemaal,

We hebben het allemaal gemerkt. De lente is in het land. Reeds een week lang voorspellen de verschillende weergoeroes, de Franks , de Sabiens ons een stralend weekend voor de laatste dagen van de krokusvakantie. Kriebel, kriebel doet het bij mij. Windrichting, gribfiles, stroming en getijgegevens worden tegen elkaar afgezet. Zou het, kan het ?Voor een oversteekje naar Margareth's Engeland lijkt het nog wat te vroeg in het seizoen. Voor onze zuiderburen zit de stroom eigenlijk verkeerd, dus wordt als bestemming voor dit eerste lang zeilweekend van het jaar de Zeeuwse wateren gekozen.Een lang zeilweekend ? Inderdaad, vrijdag wordt aan de baas een dagje verlof gevraagd en verkregen.

Mijn zoon Ben heeft na zijn examens nood aan een verzetje en zal mij vergezellen.De planning? Vrijdagavond aankomst in de Roompot, zaterdag doorheen de Oosterschelde, het Veerse meer, doorheen het kanaal van Walcheren naar Vlissingen met nog een oversteek van de Westerschelde. Zaterdagavond dus lekker mosselen eten in Breskens en zondag terug naar huis. Een mooi begin van het seizoen, lijkt me.

Vrijdagmoren om 8 uur op de boot met enkele voorraden. Spek met eieren voor ontbijt, Kip en wokgroenten. Rijst is er nog. Een vers Brood, wat kaas. Een sossies. Een gerookte haring. Drank is er altijd wel genoeg aan boord. (hmm....) Een nieuwe gasfles. Water werd vorige week bijgetankt. 20 l Diesel gezeuld van het station aan de overkant, want zondag is er waarschijnlijk weinig wind en de tank is reeds over half leeg. (of half vol ?)

We vertrekken rond 10:30h. De stroom loopt nog wat tegen, maar zal binnen het uur draaien. De wind is Zuid. 10 à 15 knopen. Ideale omstandigheden. De zee is vlak. De zon schijnt.Voor Zeebrugge is de stroom inderdaad reeds gedraaid. Een onlangs geinstalleerde AIS (enkel ontvanger) toont hoe intens het scheepvaartverkeer hier en vooral in de Scheldemonding is. Een Containerschip in de haven, nog niet te zien door de hoge muur van de haven, wordt op het PC Scherm op een potentiele ramkoers gesignaleerd. Via NMEA183 signalen wordt mijn automatische piloot geinstrueerd wat hoger te sturen totdat het AIS alarm verdwijnt. Ik lig lui achterover in mijn kooi..... !!!?? ? Graptje éé jongens, graptje...

Toegegeven, het zou met de huidige techniek wèl kunnen ! Nog enkele jaren en ik voorzie dat de eerste boten, bemand met "virtuele" schipper en bemanning zullen gesignaleerd worden. Vanuit hun luie zetel thuis zullen zij hun Moody's, Dehlers, Beneteau's en andere juweeltjes van technologie de 7 wereldzeeen opsturen. Af en toe , bij het afgaan van een vooraf ingesteld alarm, zullen ze even ingrijpen via het PC scherm om het grootzeil te reven, de fok op de boom te zetten, de motor te starten bij windstilte, maar er zal niemand aan boord zijn. Gedaan met de gezelligheid in een haven, het Pinten drinken en zware verhalen vertellen aan de clubtoog, het gniffelen over die en die en hoe een slecht maneuvre gene uitgevoerd heeft!Vooral in de wedstrijdzeilerij zie ik het fenomeen het eerst opduiken. Gedaan met de bemanningsproblemen. Bestel je bij de firma X een race boot van het bovenste formaat, uitgerust met alle snufjes en stuur het ding de wereld rond om deel te nemen aan de "Sydney - Hobart", vandaar in ijltempo naar de "Heineken regatta" in de Caraiben, De "Fasnet Race" in de UK om te eindigen met de laatste wedstrijd van het clubkampoioenschap van de RYCO.Lijkt dit je iets ? .... Mij niet in ieder geval .

Waar waren we ? Van Zeebrugge wordt een (echte) koers uitgezet naar de Roompot ; 50° over de grond. Orders worden doorgegeven aan mijn stuurman . Zelf organiseer ik een aperitief, een "planteurke" ( 1/3 Rum, 2/3 fruitsap, 1 lepel rietsuiker, een paar schijfjes limoen, alles in de shaker. Heerlijk ! Even later komt het middagmaal. "Stuten met koas" ! 't Kan niet altijd kermis zijn.De wind zwakt iets af. Er wordt nog even getwijfeld of we toch niet beter naar Breskens kunnen ? Na wat rekenwerk, uit het hoofd dit maal, moet de Roompot haalbaar zijn voor donker. Dwars over de vlakte van de Raan , het is hoog water, naar de overkant. De wind komt terug, valt terug wat weg, de fok wordt vervangen door de halfwinder. Even wordt gedacht de spi erop te zetten. .. Nee, toch maar niet.Rond 18:00h arriveren we aan de Roompotsluis. De wachtpontonnetjes liggen er (nog) niet. Sluisje gaat open en ook aan de binnenkant geen wachtpontons te bekennen. Doorvaren naar de Roompot Marina dan maar. De stroom begint serieus tegen te zitten. Net voor donker meren we aan. Elektriciteit aangesloten en ja, het lijkt te werken. We hebben verwarming. Verder is er geen kat te bekennen. De havenmeester komt pas morgenochtend na 9 uur, lezen we op een bord. Dan zijn wij al lang weg. Even later staat de rijst op het vuur. In de wok worden de kip en groenten opgebakken. Het is opeens tamelijk "mistig" aan boord. Openzetten van het voorluik levert niets op. Er is geen puist wind. Na het eten beginnen onze oogleden zwaar te worden. Rond negenen kruipen we in bed.

Volgende morgen 08:00h. De stroom zit nog 5 uur tegen op de Oosterschelde richting Zeelandbrug. Er is net genoeg wind om te zeilen maar met die tegenstroom wordt het niets. We besluiten om toch maar via zee terug te varen naar Breskens. Stroom mee naar de sluis. 4 Bruinvissen zwemmen een eindje mee. De sluisdeuren gaan open van zodra we naderen. Gekke Belgen denkt die sluiswachter waarschijnlijk.... Op zee is er iets meer wind. Met bij momenten 8 knopen over de grond (5Kts op het log) speren we richting Westerschelde. Met dit afgaand tij vaar ik toch iets omzichtiger langs de vlakte van de Raan . Tegen de middag kunnen we met het begin van de vloedstroom en in een steeds minderende wind,door het bebakende pasje tussen de Raan en de Spleet door. We zien Breskens vlug naderen en rond 14:00h varen we tussen de koppen . Ook hier zit de havenmeester nog ergens op zijn "krent" in zonniger, in ieder geval warmere oorden. Terug een gratis ligdag dus en dat bij die Hollanders. Wel een voordeel zo vroeg op het jaar ergens heen gaan. Voor de stroom liggen we hier wel aan de automaat . 50 cent voor hoeveel ? KWh ?We kopen mossels bij de visboer. De prijs ? Een pak duurder dan bij ons. 't Zijn echte "Prins en Dingemansen" meneer! Allee, vooruit dan maar. 's Avonds dus mosselen met brood. Glaasje wijn erbij. Zware oogleden tegen negenen. Ik slaap iets beter als gisteren. Zoon Ben heeft het koud. De verwarming is uitgegaan. Het krediet is op.

Tegen de morgen deponeer ik uit puur erbarmen nogmaals 50 Cent in de collectebus. Wat een vader lijden kan....Zondag is er zeer weinig wind voorspeld. Inderdaad geen fluit. Een zee, zooooo vlak ! Een prachtige zonsopgang op de Schelde. Op een moment zien we warempel terug 2 dolfijntjes passeren. Toch mooi zoiets. Motor op tot Zeebrugge. Dan een uurtje zeilen, terug een uurtje de brompot op. Net vóór Oostende terug zeil omhoog. Ik brouw nog een spaghetti met bollekes in tomatensaus ineen. Vers, geen dozenspul, .... behalve de tomaten uit blik, maar alléé. Tegen 14:00h liggen we opgeblonken en afgespoeld op onze vertrouwde plaats in de Ryco. Hier en daar zit er mensen op hun boot te genieten van de eerste warmte.Een leuk weekend gehad ? Zeker !

Navik Windvaan

Daar ik regelmatig solo zeil, en je uiteraard niet constant aan de helmstok kunt zitten, - je moet ook regelmatig een aperitief inschenken, de borrelnootjes klaarzetten en een voor het zonnen voordelige hoek in de kuip uitkiezen, is een zelfstuurinrichting noodzakelijk.

Hiernaast een foto tijdens het meten en passen voorafgaand aan de montage van de Navik.Toen ik mijn boot kocht was een "Elektrische Stuurman" reeds aanwezig. De installatie is vrij simpel: een 12 V aansluiting in de kuip, verder het toestel zelf ,welke bestaat uit de door een motortje bediende in-en uitschuifbare arm die tussen de kuipbank en de helmstok wordt gemonteerd, enige electronische intelligentie en een compasje. Al dit moois zorgt er voor dat elke onbedoelde koerswijziging direct gecorrigeerd wordt. Het geheel werd door Autohelm in een zwarte plastic behuizing gestoken en ziet er volgens mijn mening netjes, maar nogal kwetsbaar uit.
Of dit speelgoed ook op zijn taak berekend is wordt duidelijk op een oversteek uit Ramsgate waar de wind van een gezapige vier binnen het kwartier naar een grimmige zes met uitschieters naar meer evolueert. Reven of sturen ? Reven liefst, maar wie stuurt er dan? Euh ! ... De automaat ....heeft er duidelijk geen zin meer in. Het inderhaast optuigen van enige elastieken toestanden tussen helmstok en kuiprand zijn de enige mogelijkheden om de boot min of meer op koers te houden om vervolgens zelf toch het nodige canvas te minderen. Zweet ! Zweet! Vloek ! Vloek !

Een sterkere (lees: duurdere) elektrische stuurautomaat zou een oplossing kunnen zijn. Op langere tochten onder zeil betekent dit echter een verdere aanslag op de batterijen. Met een 140 Ah verbruikersbatterij zou je toch denken ruimschoots een tijdje verder te kunnen doch een kort rekensommetje van wat tegenwoordig "standaard" en "onmisbaar" op een zeilboot energie slurpt, maakt toch vlug één en ander duidelijk.

Toplicht : 8h * 2A= 16Ah

Navigatieapparatuur(GPS, Dieptemeter, Log, Windmeter, Navtex,VHF) 24h * 1A= 24 Ah

Laptop (navigatie software) regelmatig opladen: gemiddeld: 1A * 24h= 24Ah

Binnenverlichting, algemeen verbruik: 8h * 2A= 16 Ah

Elektrische stuurautomaat: 24h* 2A = 48 Ah

Samen maakt dit ongeveer 140 Ah. Dit wil zeggen dat de batterijen reeds na 24h plat kunnen zijn. In de praktijk valt dit iets beter mee, maar langer dan 48h zonder bijladen (motoren) zal echt niet gaan. Over frigo's en andere exotica heb ik het dan nog niet gehad.
Grootste slokkop in dit lijstje is en blijft uiteraard de Autohelm.Als je verder bedenkt dat het elektrisch spul eigenlijk enkel goed presteert op de motoren bij niet te harde wind. Hij doet het wel op alle koersen.

Daar dit juist de zwakke punten zijn van een mechanische windvaanstuurinrichting, moet je tot het besluit dat beiden zowat complementair zijn. Voor de wind en met zwakke bries zijn de prestaties van een winvaan zwak.

Voordelen zijn wel: hij verbruikt geen stroom, wordt nooit moe en hoe meer wind er staat hoe beter en harder hij werkt.
Nadeel is de aanschafprijs doch dit euvel gaat ook op voor een (beter) elektrisch apparaat.

Mooi, mooi, mooi. Een windvaan dus, maar wie wil er nu zo'n lelijk en zwaar ding achteraan op zijn boot? En werkt zo'n spel wel goed? Welk merk is het best ? De Prijs ? Oh la la !
Enig "Google werk" verder zijn we er toch over een aantal punten uit. Een nieuwe kost te veel. ( Kleinste model windpilot maakt je, als ik mij goed herinner zo'n €2000 lichter.)
Ik vind voor €600 een tweedehands Navik in nieuwstaat bij een viendelijke Hollander in Delft. Een leuk weekend later (bezoek aan het historische Delft) ben ik dus de trotse eigenaar van een Navik windvaan. Hmmmm !Licht, (15 kg) en niet al te lelijk (al zeg ik het zelf) . Met dit type zijn vooral in de jaren '80 regelmatig transatlantische oversteken gedaan. Dit zijn niet direct mijn plannen dus voor wat kortere tochten moet dit zeker voldoen.

Monteren van het ding heeft nog enkele verrassingen in petto. Zo moeten enige Inox las, trim en zaagwerken er voor zorgen dat het apparaat op een aanvaardbare plaats op mijn spiegel gemonteerd kan worden, en dit zonder bij eerste ingebruikname als nieuw speeltje voor de laatst overlevende kabeljauwpopulaties in onze Noordzee te dienen. Geen "spielerei" dus ! Vast is vast !
Enige weken later is alles klaar. Over een periode van enkele zeildagen worden in verschillende weertypes proeven gedaan. Het verdict: aan de wind tot halve wind: perfect ! Geen enkele stuurman stuurt even goed en standvastig. Een bootsnelheid boven 2 Kts is voldoende. Halve wind tot zo'n 120 graden: nog steeds zeer bevredigend. De koers is redelijk stabiel, met , toegegeven, toch iets meer gezwalp dan je van een (goede) stuurman zou aanvaarden. Een pluspunt: hoe meer wind, hoe beter hij werkt.
Bij verder afvallen naar een vóór de windse koers wordt alles toch alles "iets" problematischer. Van links naar rechts en op en ....( of is dit dan toch te wijten aan het reeds ver gevorderde aperitiefuur ?) . Enfin, je moet toch uitkijken niet plots in een onbedoelde gijp terecht te komen al is zelfs hier met een goede boottrim een bevredigend resultaat te bereiken. Uitbomen van de fok en bij zeegang en harde wind een reefje in het grootzeil, maakt de koers een stuk stabieler.

Nu, een jaar later ben ik nog steeds zeer tevreden over mijn aankoop. Ongelooflijk hoe zo'n ding werkt. Eigenlijk is het heel simpel. De boot wijkt af van zijn koers. Hierdoor komt de schijnbare wind anders in, waardoor de vaan door de wind naar links (of rechts) uitwijkt. Deze beweging wordt via een aantal stangen en koppelstukken overgebracht naar het trimroertje van pendulum roer die in de waterstroom hangt. . Dit pendulumroer wordt op zijn beurt hierdoor gestuurd en maakt nu een beweging naar rechts (resp. links). Het is net deze versterkte krachtige beweging die nu op de helmstok overgebracht wordt via een katrollensysteem zodat de boot terug op koers komt.Een en ander wordt ongetwijfeld duidelijk als je naar het fimpje kijkt. .... Of anders moet je maar eens meevaren met Jean Kloot, de automatische .... Piloot.

Wie is Billy

Hoi,
Ik ben lid van RYCO Oostende en eigenaar van SY Billy. De Billy is een Dehler 28, een ideale boot om Solo te zeilen. (zelfkerende fok) en dat is in mijn geval maar best want bemanning is moeilijk te vinden. Eigenlijk vind ik Solo zeilen ook wel plezant. Voor langere tochten op het kanaal kan het echter wel een probleem zijn ivm het drukke verkeer. Wakker blijven is moeilijk. De meeste havens in Frankrijk, Nederland en Engeland liggen echter in dagbereik dus dit mag eigenlijk geen probleem zijn.
Plannen voor 2008 zijn: zoveel mogelijk (lange) weekendtrips naar Noord en Zuid. De Thames op naar Londen lijkt me leuk. Verder is een ambiteuze tocht (4-tal weken) naar de Scilly's in voorbereiding, maar dit dan toch liever (eventueel gedeeltelijk) mèt bemanning. We zullen zien.

greetz