Navik Windvaan

Daar ik regelmatig solo zeil, en je uiteraard niet constant aan de helmstok kunt zitten, - je moet ook regelmatig een aperitief inschenken, de borrelnootjes klaarzetten en een voor het zonnen voordelige hoek in de kuip uitkiezen, is een zelfstuurinrichting noodzakelijk.

Hiernaast een foto tijdens het meten en passen voorafgaand aan de montage van de Navik.Toen ik mijn boot kocht was een "Elektrische Stuurman" reeds aanwezig. De installatie is vrij simpel: een 12 V aansluiting in de kuip, verder het toestel zelf ,welke bestaat uit de door een motortje bediende in-en uitschuifbare arm die tussen de kuipbank en de helmstok wordt gemonteerd, enige electronische intelligentie en een compasje. Al dit moois zorgt er voor dat elke onbedoelde koerswijziging direct gecorrigeerd wordt. Het geheel werd door Autohelm in een zwarte plastic behuizing gestoken en ziet er volgens mijn mening netjes, maar nogal kwetsbaar uit.
Of dit speelgoed ook op zijn taak berekend is wordt duidelijk op een oversteek uit Ramsgate waar de wind van een gezapige vier binnen het kwartier naar een grimmige zes met uitschieters naar meer evolueert. Reven of sturen ? Reven liefst, maar wie stuurt er dan? Euh ! ... De automaat ....heeft er duidelijk geen zin meer in. Het inderhaast optuigen van enige elastieken toestanden tussen helmstok en kuiprand zijn de enige mogelijkheden om de boot min of meer op koers te houden om vervolgens zelf toch het nodige canvas te minderen. Zweet ! Zweet! Vloek ! Vloek !

Een sterkere (lees: duurdere) elektrische stuurautomaat zou een oplossing kunnen zijn. Op langere tochten onder zeil betekent dit echter een verdere aanslag op de batterijen. Met een 140 Ah verbruikersbatterij zou je toch denken ruimschoots een tijdje verder te kunnen doch een kort rekensommetje van wat tegenwoordig "standaard" en "onmisbaar" op een zeilboot energie slurpt, maakt toch vlug één en ander duidelijk.

Toplicht : 8h * 2A= 16Ah

Navigatieapparatuur(GPS, Dieptemeter, Log, Windmeter, Navtex,VHF) 24h * 1A= 24 Ah

Laptop (navigatie software) regelmatig opladen: gemiddeld: 1A * 24h= 24Ah

Binnenverlichting, algemeen verbruik: 8h * 2A= 16 Ah

Elektrische stuurautomaat: 24h* 2A = 48 Ah

Samen maakt dit ongeveer 140 Ah. Dit wil zeggen dat de batterijen reeds na 24h plat kunnen zijn. In de praktijk valt dit iets beter mee, maar langer dan 48h zonder bijladen (motoren) zal echt niet gaan. Over frigo's en andere exotica heb ik het dan nog niet gehad.
Grootste slokkop in dit lijstje is en blijft uiteraard de Autohelm.Als je verder bedenkt dat het elektrisch spul eigenlijk enkel goed presteert op de motoren bij niet te harde wind. Hij doet het wel op alle koersen.

Daar dit juist de zwakke punten zijn van een mechanische windvaanstuurinrichting, moet je tot het besluit dat beiden zowat complementair zijn. Voor de wind en met zwakke bries zijn de prestaties van een winvaan zwak.

Voordelen zijn wel: hij verbruikt geen stroom, wordt nooit moe en hoe meer wind er staat hoe beter en harder hij werkt.
Nadeel is de aanschafprijs doch dit euvel gaat ook op voor een (beter) elektrisch apparaat.

Mooi, mooi, mooi. Een windvaan dus, maar wie wil er nu zo'n lelijk en zwaar ding achteraan op zijn boot? En werkt zo'n spel wel goed? Welk merk is het best ? De Prijs ? Oh la la !
Enig "Google werk" verder zijn we er toch over een aantal punten uit. Een nieuwe kost te veel. ( Kleinste model windpilot maakt je, als ik mij goed herinner zo'n €2000 lichter.)
Ik vind voor €600 een tweedehands Navik in nieuwstaat bij een viendelijke Hollander in Delft. Een leuk weekend later (bezoek aan het historische Delft) ben ik dus de trotse eigenaar van een Navik windvaan. Hmmmm !Licht, (15 kg) en niet al te lelijk (al zeg ik het zelf) . Met dit type zijn vooral in de jaren '80 regelmatig transatlantische oversteken gedaan. Dit zijn niet direct mijn plannen dus voor wat kortere tochten moet dit zeker voldoen.

Monteren van het ding heeft nog enkele verrassingen in petto. Zo moeten enige Inox las, trim en zaagwerken er voor zorgen dat het apparaat op een aanvaardbare plaats op mijn spiegel gemonteerd kan worden, en dit zonder bij eerste ingebruikname als nieuw speeltje voor de laatst overlevende kabeljauwpopulaties in onze Noordzee te dienen. Geen "spielerei" dus ! Vast is vast !
Enige weken later is alles klaar. Over een periode van enkele zeildagen worden in verschillende weertypes proeven gedaan. Het verdict: aan de wind tot halve wind: perfect ! Geen enkele stuurman stuurt even goed en standvastig. Een bootsnelheid boven 2 Kts is voldoende. Halve wind tot zo'n 120 graden: nog steeds zeer bevredigend. De koers is redelijk stabiel, met , toegegeven, toch iets meer gezwalp dan je van een (goede) stuurman zou aanvaarden. Een pluspunt: hoe meer wind, hoe beter hij werkt.
Bij verder afvallen naar een vóór de windse koers wordt alles toch alles "iets" problematischer. Van links naar rechts en op en ....( of is dit dan toch te wijten aan het reeds ver gevorderde aperitiefuur ?) . Enfin, je moet toch uitkijken niet plots in een onbedoelde gijp terecht te komen al is zelfs hier met een goede boottrim een bevredigend resultaat te bereiken. Uitbomen van de fok en bij zeegang en harde wind een reefje in het grootzeil, maakt de koers een stuk stabieler.

Nu, een jaar later ben ik nog steeds zeer tevreden over mijn aankoop. Ongelooflijk hoe zo'n ding werkt. Eigenlijk is het heel simpel. De boot wijkt af van zijn koers. Hierdoor komt de schijnbare wind anders in, waardoor de vaan door de wind naar links (of rechts) uitwijkt. Deze beweging wordt via een aantal stangen en koppelstukken overgebracht naar het trimroertje van pendulum roer die in de waterstroom hangt. . Dit pendulumroer wordt op zijn beurt hierdoor gestuurd en maakt nu een beweging naar rechts (resp. links). Het is net deze versterkte krachtige beweging die nu op de helmstok overgebracht wordt via een katrollensysteem zodat de boot terug op koers komt.Een en ander wordt ongetwijfeld duidelijk als je naar het fimpje kijkt. .... Of anders moet je maar eens meevaren met Jean Kloot, de automatische .... Piloot.